We HAVE A CARD THAT SAYS
GET OUT OF JAIL FREE
joal)
We feel tears running
down our faces
As we sit in this quiet lonely place
We think of you and need you here
![]() |
Umuhoza Wacu, Ingabire Yacu |
We wipe away our falling tears
We hit the floor on bended knees
We ask,We beg, We start to plead
Please bring HER home
God, no longer do We want to be Alone
Is there an Angel you could send to us
And give us a miracle in God We trust
She’s unlawfully detained, She needs to be free
Please God bring Her home to us
We believe in love, We believe in you
Please God is there something you could do
We’ll make it up to you God, you know We will
We’ll be good and honest, grateful and true
So please send us an Angel, is all We ask of you
We’ll say this prayer each and every day
Until She is in our arms and home to sta
We love you & miss you so much!
RWA MADAME VICTOIRE INGABIRE UMUHOZA
2013
RADIYO ITAHUKA
TARIKI YA 05 KANAMA 2013
Ushinzwe Ubukangurambaga muri FDU-Inkingi
rukiko rukuru rwa Kigali ? Victoire yaregwaga iki ?
amezi atatu gusa ageze muRwanda. Icyo gihe yaregwaga ibyaha bitatu aribyo:
ibikorwa by’iterabwoba, ingengabitekerezo ya génocide, guhakana génocide no
gukwirakwiza impuha.
madame Victoire yarajuriye byatewe n’iki ? Ni iki atishimiye mu mikirize
y’urubanza mu rukiko rukuru rwamuburanishije?
mikirize yarwo urukiko rukuru rwamuhanaguyeho ibyaha byose yari yarezwe
n’ubushinjacyaha, uretse kimwe cy’ibikorwa by’iterabwoba urukiko rwahinduyemo
icyaha cyo kugambana. Gusa icyatangaje ni uko urukiko rwarenze ku birego rwari
rwashyikirijwe rukiyongereraho ikindi cyo gupfobya genocide. Nkaba nakwibutsa
ko haba mu ibazwa imbere ya police, haba imbere y’ubushinjacyaha cyangwa mu
rukiko, madame Victoire ntiyigeze abazwa iby’iki cyaha gishya.
![]() |
||
Mme Ingabire Victoire Umuhoza Uwali kuba Perezida w’igihugu Iyo Kagame atamufunga |
R. Si ibyo gusa. Madame Victoire Ingabire ananenga uburyo iryo tegeko
rihana ingengabitekerezo ya genocide ryakoreshejwe bamucira igihano cy’akamama
cy’imyaka umunani. Mwibuke ko madame Ingabire yari yarashyikirije urukiko
rukuru ikibazo avuga ko iryo tegeko ritubahiriza itegeko nshinga. Mu buryo
budafututse urukiko rw’ikirenga rwari rwavuze ko nta nenge rubona muri iryo
tegeko. Nyamara muri iyo minsi, ministre Karugarama wari ushinzwe ubutabera,
yahamije ko iryo tegeko rifite inenge ndetse anasaba inteko y’abadepite
kurisubiramo. Aha umuntu akaba yakwibaza uburyo ubucamanza bwo mu Rwanda
bukora.
ukumuhambiraho umutwe w’ingabo atazi. Byaje no kugaragara ko uwo mutwe utabaho.
bwarinubiraga ko ngo imyaka 8 madame Victoire yakatiwe yari mike, ugereranije
n’ibyaha bwari bwamureze. Bwageze n’aho bugereranya ibirego bye n’ibya
Mushayidi bukavuga ko butumva ukuntu atakatiwe gufungwa burundu.
ryatangiye ryari ?
2013. Icyo gihe muribuka ko urubanza rwari rwitabiriwe n’abarwanashyaka benshi.
Kubera ko ubutegetsi butashakaga ko bigaragara ko madame Victoire Ingabire
afite abantu bamuri inyuma bangana gutyo, bwahisemo gukwirakwiza imishwaro abo
bantu. Ndetse Umunyamabanga Mukuru w’agateganyo w’ishyaka FDU-Inkingi, Bwana
Sylvain Sibomana nibwo yafashwe akorerwa ibya mfura mbi kugeza ubwo akutse
amenyo. Na n’ubu aracyari mu munyururu aburagizwa.
abamushyigikiye ntibymutesheje umutwe cyane cyane ko abamurinda banamubujije
gusuhuza abari aho nk’uko bisanzwe ?
by’ibanze (Questions de procédure):
amasezerano u Rwanda rwagiranye na RDC ku byerekeranye n’itahuka mu mahoro
kubahoze ari abarwanyi muri FDLR.
Nditurende Tharcisse na Karuta JMV, akaba yibaza ukuntu bakurikiranwa ku bintu
bakoze muri Congo ku buryo bunyuranije n’ayo masezerano. Ku baba batazi
igikubiye muri ayo masezerano, yavugaga ko abarwanyi ba FDLR bafata icyemezo
cyo gutaha bashyize hasi intwaro batazakurikiranwa ku byaha baba barakoreye
hanze y’igihugu, uretse ibyaha bijyanye na génocide n’ibyaha by’intambara
cyangwa ibyaha by’inyokamuntu (crimes de guerre et crime contre l’humanité).
icyemezo cy’urukiko rwo mu Buholandi n’amasezerano yakozwe hagati y’u Rwanda
n’Ubuholandi m’uburyo ibyo bimenyetso byagombaga gukoreshwa.
z’igihugu cy’Ubuholandi zoherezaga bimwe mu bintu byari byavanywe
mu isakwa ryakorewe aho madame Victoire yabaga mu Buholandi, u Rwanda rwari
rwemeye ko rutazabikoresha mu rubanza uretse ku byaha by’iterabwoba. Siko byagenze
kuko ahubwo zimwe mu nyandiko zakoreshejwe mu kumuhamya icyaha cyo gupfobya
génocide.
zikoreshwa uko ubucamanza bw’u Rwanda bubishatse ? Haba hari ibyo
yashakaga guhisha ?
ntibuvogerwa. Ni ihame rikomeye. Twese mu ngo zacu tugira icyo bita
« intimité » tutifuza ko ivogerwa. Madame Victoire nawe ni umuntu
ukeneye « intimité ». Ikindi ni ikibazo cy’irindi hame. Iyo ugiranye
amasezerano n’umuntu urayubahiriza. Inteko ishinga amategeko y’ubuholandi yari
yatanze ibintu bigomba kubahirizwa kugira ngo leta yabo igeze k’u Rwanda ibyo
bimenyetso. Izo ngingo zigomba kubahirizwa, bitaba ibyo u Rwanda rugasobanura
impamvu rutabikoze.
bw’ubushinjacyaha ?
ubushinjacyaha bwamusabiraga gufungwa burundu bumwegekaho urusyo.
cyari cyafashe umwanya munini mu kirego cy’ubushinjacyaha no mu bujururire. Mu
kirego ubushinjacyaha bwari bwatanze ingingo zirenga 10 ngo zerekana ko madame
Ingabire icyo cyaha kimuhama. Gusa kubera ko urukiko rukuru rwari rwemeje ko
ingingo 2 ari zo zonyine zubahirije amategeko, madame Ingabire yagize icyo
avuga kuri izo ngingo gusa, arizo :
- 1. Amahame
ya FDU-Inkingi (charte constitutive) - 2. Ijambo
madame Ingabire yavugiye ku Gisozi
n’ubushinjacyaha kuba bwaribanze kubyo bita mu matekegeko “doctrines”
(inyandiko z’abahanga). Akibaza impamvu badakoresha amategeko y’u Rwanda.
Keretse niba nabo batakiyemera. Yatanze ingero nyinshi.
adahagije hakoreshwa ibyo bita “jurisprudence” aribyo umuntu yagenekereza
akabyita “uko imanza zisa n’urwo zaba zarakijijwe”. Iyo ibyo byose bidahagije
bitabaza “doctrines”, umuntu yavuga ko ari inyandiko z’abazobereye mu mategeko.
Mu rubanza rwa madame Victoire siko byagenze rero.
ko ari abahanga nyine?
kibazo cya genocide yabereye mu Rwanda muri 1994 ukuntu bangana n’ukuntu
bivuguruzanya. Buri wese yiyita umuhanga ku buryo uhatera umutwe. Haramutse
hari abahanga batabogamye nta kibazo. Gusa iyo ukoresheje uwitwa umuhanga ariko
abogamye birumvikana ko biyobya ubucamanza. Niko byagenze.
ari zo Amahame ya FDU-Inkingi na discours yo ku Gisozi. Abatwumva bakeneye
gusobanukirwa.
Ingabire apfobya genocide ngo kuko FDU yaba yarabishyize mu mahame remezo yayo.
Ndetse abambari b’ubutegetsi bavuze ko ngo mu ndahiro abantu binjira muri FDU
bagomba gukora, ibyo kwemera “double genocide” byaba birimo. Icya mbere,
nta ndahiro tugira muri FDU-Inkingi. Baribeshye bakeka ko turi FPR-Inkotanyi.
Ushaka kujya muri FDU ashyikirizwa amahame remezo y’ishyaka; yayemera
tukamwohereza mu rwego rw’ibanze, rushobora kumuha ikarita y’ubunyamuryango cg
rukayimwima. Ibyo kurahiza abantu ni ikinyoma cyambaye ubusa.
ubwoko bw’abatutsi. Aho dutaniye na FPR ni uko twemera ko hari abahutu bishwe,
kandi benshi. Twemera kandi ko abo bahutu bishwe na bamwe bari mu ngabo za FPR.
Si twe twenyine tubivuga. Tugasaba ko ibi byaha byakurikiranwa nk’uko byasabwe
n’abandi benshi ndetse na LONU (Mapping report). Ibi ntaho bihuriye na “double
genocide”. None se FPR yakwihandagaza ikavuga ko nta bahutu bishwe? Niba ari
byo ishaka ntabwo tuzabikora.
iregwa icyo cyaha, haba hanze y’u Rwanda, haba mu Rwanda. Naho se kuri discours
madamu Ingabire yavuze ku Gisozi?
kuvuga byonyine ko hari abanyarwanda bo mu bwoko bw’abahutu bishwe na bamwe bo
mu ngabo za FPR ari ugupfobya génocide. Hagati mu rubanza ubushinjacyaha
bwavuze ko kuba byaravugiwe kuri mémorial yahariwe abatutsi ari ryo shyano.
Hanyuma buvuga ko irindi shyano ari ugukoresha ijambo « génocide » ku
bahutu bapfuye kandi nta rukiko rwigeze rubyemeza.
ntabwo madame Victoire yagiye ku Gisozi ajyanywe no kuvuga iriya discours. Yari
azinduwe no kwibuka abanyarwanda bazize génocide. Kandi byari bimuri ku mutima.
Abanyamakuru bamubajije ikibazo yasubije uko umutima nama we umutegeka.
Rwanda, igihe cyose buri wese atazumva akababaro k’undi. Wabyita génocide
wabyita ukundi, ikibazo cy’abahutu bishwe bazira ubwoko bwabo kigomba
kuzafuturwa. Kurenzaho bizahora bikurura urwikekwe n’inzangano mu bana b’u
Rwanda. Ntaho madame Victoire yaciye inka amabere abivuga.
gushinyagurira abanyarwanda bo mu bwoko bw’abatutsi avuga ayo magambo.
abatutsi ndetse na FDU-Inkingi irayemera ?
na zimwe mu ngabo za FPR. Ariko kuki FPR yakwigira indakoreka ? Ubu se
ushobora kubwira umuntu mwene wabo akiri mu muringoti haruguru y’urugo ko
uwamwishe ari indakorekwa, ko azahama aho mu muringoti adashyinguwe mu
cyubahiro? Tugomba kugira umuco mwiza wo kwubaha abacu bishwe nta vangura.
n’icyaha cy’iterabwoba.
(conspiration)». Gusa naho harimo urujijo. Mu iburanishwa uwunganira madame
Victoire yabajije urukiko uwo bagambanye arabura kuko madame Victoire Ingabire
ari we wenyine waregwaga icyo cyaha. Ndetse ni we wenyine cyahamye. Umuntu se
agambana wenyine? Mu mikirize ariko byaje kugaragara ngo ko madame Victoire
Ingabire yaba yaragambanye na majoro Uwumuremyi Vital. Kuki rero byagizwe
ibanga mu iburanishwa ? Kuki madame Victoire Ingabire atahawe urubuga ngo
yisobanure ndetse abe yahuzwa na Vital imbere y’urukiko buri muntu yisobanure
(confrontation)?
bose bahoze muri FDLR.
of Defense Forces) ngo waba warabonye inkunga ya madame Victoire Ingabire.
imbere y’urukiko rukuru bose bisubiyeho basobanura ko utigeze ubaho, kandi ni
nabyo. Nta kindi kimenyetso kigeze kigaragaza ko wabayeho.
amafranga yo kugura intwaro z’umutwe w’ingabo utabaho. Iki ni ikindi kinyoma.
byaraturutse he ?
bavuga amatakira ngoyi kuko bari bafungiwe Mutobo igihe batanze ubwo buhamya.
Habonetse umutanga buhamya wabyemeje. Ubushinjacyaha bwakoze iyo bwabaga ngo
bumuteshe agaciro, ariko yerekanye uburiganya bwose bwakorewe i Mutobo.
rukuru ?
gutanga ubuhamya mu rukiko rukuru. Gusa igihe madame Victoire yavaga mu rubanza
akanasaba abamwunganira kuruvamo, ntibyari bigishobotse ko uwo mutanga buhamya
aza mu rukiko. Ariko urukiko rwari ruzi ko ahari.
wapangiwe i Mutobo ndetse atanga ibimenyetso simusiga. Ubushinjacyaha
bwagerageze uko bushoboye kumunyomoza , ariko byabaye iby’ubusa. Ndetse
n’iterabwoba ryarakoreshejwe ariko ntacyo ryatanze.
ubusa ibirego byose aregwa ?
yarahamijwe ibyaha bibiri aribyo : « Ugupfobya génocide (minimisation
du génocide) », no « kugambana (conspiration) ».
Ingabire yavugiye ku Gisozi. Madamu Ingabire yatanze ibimenyetso bihagije ko
nta kintu kirimo gipfobya génocide. Ndetse naho bavugaga ko udashobora
gukoresha ijambo rya génocide nta rukiko rwabyemeje, yibukije ko kuri urwo
rwibutso hari inyandiko zivuga génocide yakorewe abantu bo mu gihugu cya
Armenie kandi nta rukiko rwayemeje. Yanagarutse ku yindi nyandiko ivuga
génocide y’abantu bo mu bwoko bwa Herero bwo muri Afurika y’amajy’epho nayo
ikaba nta rukiko rwemewe rwigeze ruyemeza. Biragaragara rero ko nta cyaha
cyakozwe avuga ko abahutu bishwe bagomba kwibukwa nabo, kabone n’iyo yabivugira
ku rwibutso rwagenewe abatutsi. Nkeka ko abatutsi bari bakwiye kwumva ko iyi
mvugo itagamije kubatoneka.
w’ingabo bamushinja utigeze ubaho; ndetse n’abaregwaga ko bari bawuri ku isonga
bakaba barabivuze.
uko urubanza ruzacibwa tariki ya mbere Ukuboza 2013. Madame Victoire Ingabire
yaba yiteguye kwakira ate imikirize y’urubanza ?
n’ibyo mbyirwa n’abahura nawe buri munsi, nakwemeza ko madamu Ingabire ajya mu
Rwanda yari yiteguye ibigeragezo byose. Imyaka itatu amaze ari muri gereza
yerekanye ko atari umuntu ujegera gutyo gusa. Ikindi, mu butumwa yakomeje
kutugezaho abunyujije kubo bavugana, ntiyahwemye kutugaragariza ko ugufungwa
nako ari uruhare mu rugamba rwa démocratie buri munyarwanda ushaka impinduka ya
démocratie agomba kwitegura kunyuramo. Ugufungwa kwe kandi kukaba kwarerekanye
isura nyayo y’ubutegetsi bwa FPR-Inkotanyi bwirirwaga buvuga ko ntawe bwabujije
gukora politique mu gihugu.
bwose bushobora kwiharira umurage w’u Rwanda cyangwa ngo buvuge ko ari bwo
bufite umuti w’ibibazo u Rwanda rufite. Niba hagomba kuba impinduka ya
démocratie, izagerwaho ari uko amoko yose agize u Rwanda abigizemo uruhare.
rwa démocratie uko imikirize y’urubanza rwe yagenda kose.
bose ni ubuhe ?
mitegekere ibereye abanyarwanda bose no kwemera ko iyo nzira ishobora kuba
irimo amahwa. Nabasaba kandi kwemera ko iyo nzira ishobora kuba ari ndende.
Nkanabasaba gushishikariza abandi kudusanga, kuko tudashobora kwemera ko
akarengane kari mu gihugu cyacu gakomeza. Igihugu ntabwo ari akarima ka kanaka,
igihugu ni icya twese. Kandi nidushyira hamwe twese tuzatsinda.
The Truth can be buried and stomped into the ground where none can see, yet eventually it will, like a seed, break through the surface once again far more potent than ever, and Nothing can stop it. Truth can be suppressed for a “time”, yet It cannot be destroyed. ==> Wolverine